Dược liệu là thành phần quan trọng trong công thức sản xuất tpcn hoặc thuốc Đông Y. Tuy gần gũi nhưng nhiều người vẫn chưa biết được chính xác dược liệu là gì và những thông tin quan trọng về dược liệu.
Trong bài viết này, Gotime Eco sẽ chia sẻ đến bạn khái niệm và một số thông tin tổng thể về dược liệu. Mời bạn cùng theo dõi để biết thêm nhiều thông tin thú vị nhé!
Dược liệu là gì?
Dược liệu là những nguồn nguyên liệu xuất phát từ nhiều thành phần khác nhau trong tự nhiên, bao gồm từ động vật, vi khuẩn, và phổ biến nhất là các loại thảo dược có lợi cho sức khỏe con người. Dược liệu có thể bao gồm toàn bộ hoặc một phần của cây, động vật, hoặc thậm chí chỉ là một số bộ phận cụ thể của chúng. Các sản phẩm được chiết xuất từ cây cỏ, động vật như tinh dầu, sáp, dầu mỡ, và nhựa cây cũng nằm trong phạm vi của dược liệu và có thể được sử dụng trong lĩnh vực y học.
Dược liệu không chỉ có tác dụng chữa bệnh mà còn được hỗ trợ bằng nghiên cứu của các y học gia cổ truyền và các nghiên cứu khoa học từ các chuyên gia. Bên cạnh khả năng điều trị bệnh, dược liệu còn chứa nhiều chất dinh dưỡng, giúp cải thiện sức khỏe con người.
Thuốc dược liệu là gì?
Thuốc dược liệu là các dạng thuốc chứa thành phần xuất phát từ dược liệu và có hiệu quả được xác nhận dựa trên nghiên cứu khoa học hiện đại. Những loại thuốc có chứa hoạt chất tinh khiết chiết xuất từ dược liệu hoặc có sự kết hợp giữa dược liệu và các hợp chất hóa học tổng hợp không được xem là thuốc dược liệu, mà được phân loại là thuốc hoá dược. Được sản xuất dưới dạng bào chế hiện đại, các thuốc này được sử dụng cùng với các loại thuốc tân dược (thuốc Tây) trong quá trình điều trị và phòng ngừa bệnh.
Một số nguồn dược liệu được sử dụng nhiều nhất hiện nay
Hiện nay, việc sản xuất mỹ phẩm, thực phẩm chức năng/thực phẩm bổ sung đều ưu ái sử dụng nguyên liệu từ dược liệu để ứng dụng sản xuất sản phẩm hiệu quả và an toàn. Sau đây là một số dược liệu được sử dụng nhiều nhất trong lĩnh vực sức khỏe và mỹ phẩm:
Dược liệu từ các loài thực vật
Các nguồn dược liệu chủ yếu trong lĩnh vực y học ngày nay thường xuất phát từ thực vật và thường tồn tại tự nhiên, đôi khi phải được trồng trọt và thu hái để có sẵn. Người dân trước đây thường gọi những dược liệu thực vật địa phương là thuốc Nam, trong khi những loại phải nhập khẩu từ Trung Quốc, Triều Tiên được đặt tên là thuốc Bắc. Hiện nay, nhiều loại dược liệu quý được chế biến để trở thành thành phần quan trọng trong các loại thuốc Tây.
Một số dược liệu nổi tiếng đã được chế biến thành thuốc với dạng bào chế hiện đại bao gồm kim tiền thảo, dây thìa canh, cà gai leo, cũng như các dược liệu phổ biến như quế, tỏi, bạc hà, nghệ, và hương thảo. Ngoài ra, nhiều hoạt chất sinh học được tách riêng từ thực vật, như atropin, ephedrine, morphine, cafein, axit salicylic, digoxin, colchicin, đều có ứng dụng quan trọng trong lĩnh vực y học hiện đại.
Dược liệu từ nguồn động vật
Dược liệu từ động vật, mặc dù không chiếm tỷ lệ lớn như dược liệu từ thực vật, nhưng vẫn được rộng rãi sử dụng trong lĩnh vực y học. Đặc biệt, chúng thường mang lại hiệu quả điều trị đáng kể. Nguyên liệu sử dụng trong thuốc thường xuất phát từ cả con động vật (như tắc kè, rắn) hoặc từ các sản phẩm và bộ phận của động vật (như mật ong, sữa ong chúa, mề gà, và mai mực).
Đặc biệt, trường hợp của dược liệu đông trùng hạ thảo là một nghiên cứu đặc biệt đáng chú ý. Các nghiên cứu chỉ ra rằng đây không phải là một loài thực vật hay động vật cụ thể. Thực tế, đông trùng hạ thảo là kết quả của sự ký sinh giữa trứng của loài bướm thuộc chi Thitarodes và loại nấm Ophiocordyceps sinensis, nơi nấm này bám vào và sống ký sinh trên vật chủ.
Dược liệu từ các loài vi sinh vật
Mặc dù sử dụng ít hơn so với các nguồn dược liệu khác, sinh vật được sử dụng trong lĩnh vực y học vẫn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Một ví dụ phổ biến về sinh vật ký sinh được ứng dụng là Đông trùng hạ thảo – hình thái ký sinh giữa bướm thuộc chi Thitarodes và nấm Ophiocordyceps sinensis. Sinh vật sử dụng làm dược liệu thường có khả năng tự tổng hợp, biến đổi chất liệu thông thường thành dạng có hoạt tính sinh học, như quá trình lên men.
4 cách sử dụng dược liệu là gì?
Cùng với sự phát triển của nền y học và làm đẹp, con người ngày một sáng tạo hơn và tìm ra cách sử dụng dược liệu để điều trị bệnh. Vậy cách sử dụng dược liệu là gì? Sau đây là 4 cách sử dụng dược liệu phổ biến và hiệu quả nhất hiện nay.
- Dạng bột cốm: Bột cốm là sản phẩm được tạo ra bằng cách đưa nguyên liệu dược liệu thô vào quá trình sản xuất thông qua các hệ thống chiết, cô cao, và sấy phun sương, từ đó tạo thành sản phẩm cuối cùng dưới dạng bột cốm. Sản phẩm này có khả năng hoà tan vào nước và có thể sử dụng trực tiếp.
- Dạng tinh dầu: Thường xuất hiện trong các dạng thuốc như dầu gió, thuốc mỡ, dầu thoa, kem, hoặc các dạng dung dịch lỏng khác.
- Dạng cồn thuốc: Phổ biến nhất trong dạng này là rượu thuốc và cồn ngọt. Các loại thuốc này được chế biến chuyên dụng thông qua quá trình hòa tan dung môi ethanol thuần 100% với nguyên liệu thảo dược. Sau quá trình chiết xuất, dung dịch cồn thuốc thường giữ lại tỷ lệ ethanol khoảng 25% hoặc, trong một số trường hợp cụ thể, có thể lên đến 90%. Hỗn hợp này sau đó được chiết xuất thành dạng lỏng hoặc dạng khô (viên nén) để sử dụng.
- Trà hoặc thuốc sắc: Một phương pháp phổ biến với trà là sấy khô dược liệu để tạo thành dạng trà túi lọc, giữ nguyên đặc tính trong quá trình vận chuyển đến người sử dụng. Dạng thứ hai là sắc thuốc, thường liên quan đến việc kết hợp các loại dược liệu và đun sắc trong nhiều giờ, tạo ra một loại nước sắc có thể sử dụng như một dạng vi thuốc, chủ yếu để điều trị các bệnh theo đơn và theo hướng dẫn của bác sĩ.
Lưu ý khi sử dụng dược liệu
Để đảm bảo việc sử dụng dược liệu để sản xuất mỹ phẩm và thực phẩm chức năng mang về hiệu quả cao, bạn cần lưu ý những vấn đề sau khi sử dụng dược liệu:
Để đảm bảo sự chính xác về dược liệu, đặc biệt là về tên gọi và loại, tránh những hiểu lầm có thể xuất phát từ sự không đồng nhất trong cách gọi ở các vùng miền, quan trọng nhất là phải tuân theo tên khoa học chính thức của dược liệu.
Sử dụng đúng thời điểm để dưỡng chất trong dược liệu đạt cao nhất
Đúng bộ phận sử dụng là quan trọng vì không phải tất cả các phần của một cây hoặc động vật đều có thể được chế biến thành thuốc. Mỗi bộ phận của cùng một thực vật hoặc động vật thường mang lại các tác dụng và mục đích sử dụng đặc biệt khác nhau.
ên cạnh đó, quá trình sơ chế và chế biến đóng vai trò quan trọng để đảm bảo dược liệu không chỉ được làm sạch khỏi độc tố mà còn giữ nguyên hoạt chất có tác dụng và có thể lưu trữ được trong thời gian dài.
Khi mua dược liệu để sử dụng, người tiêu dùng cần tìm hiểu về các cơ sở uy tín và học cách phân biệt, đánh giá để tránh việc mua phải sản phẩm giả mạo, kém chất lượng. Ngoài ra, việc sử dụng dược liệu không nên tự quyết định mà cần phải được chẩn đoán bệnh đúng cách và được đề xuất về liều lượng để tránh rủi ro đối với sức khỏe.
Như vậy, bài viết đã chia sẻ đến bạn khái niệm dược liệu là gì và những thông tin tổng thể về dược liệu. Hy vọng bài viết sẽ mang đến bạn nhiều thông tin hữu ích. Để cập nhật thêm nhiều thông tin thú vị về dược liệu và chiết xuất dược liệu, mời bạn thường xuyên theo dõi chietxuatthaoduoc.com để cập nhật nhé!
